Spor Toto ihalesine teklif veren ve veremeyen istekliler: KİM KİMDİR?

1. İnteltek: Nisan 2001‘de hisselerinin %55‘i Çukurova Holding şirketi olan Turktell‘e, % 25‘i Yunan bahis ve lotarya şirketi olan Intralot‘a, % 20‘si de Teknoloji Holding‘e ait olacak şekilde kurulmuştur.

2002 yılında yapılan ‘Müşterek Bahis Oyunlarının çoklu erişimli elektronik ortamlar üzerinden oynatılması ve Merkezi Sistem Kurdurulması ve İşletmeciliği’ ihalesinde hasılattan % 4.3 pay almak üzere verdiği teklifle, % 3.0 olarak teklif veren şirketin evrakta tahrifat yaptığı gerekçesiyle elenmesi sonucu kazanarak, 2003 yılı başlarında Spor Toto‘nun oyunlarını ve bayii sistemini yönetmeye başlamıştır.

Tek istekli olarak girdiği ve 2003 yılında yapılan ‘Sabit İhtimalli Bahis Oyunlarının Risk Yönetimi Merkezi kurdurulması ve İşletmeciliği Baş Bayiliği’ ihalesini de ilk ihaleye konu işler de dahil olmak üzere hasılattan % 12 pay almak üzere verdiği teklifle kazanarak, bu çerçevede Nisan 2004‘ten itibaren iddaa oyununu da devreye sokmuştur.

2005 yılı sonlarında 80 milyon ABD Doları bedelle Teknoloji Holding‘e ait % 20 hisseyi satın alan Intralot böylelikle hisselerini % 45‘e yükseltmiştir. Intralot‘un 13 Ağustos 2008 itibarı ile piyasa değeri 1.44 milyar Euro.

İhalelerin usulsüz olarak yapıldığının Danıştay tarafından 2007 yılı başlarında onanmasının ardından iddaa oyunu kesintiye uğramış, Spor Toto‘ya jet hızıyla verilen yetkilendirme ile Spor Toto tarafından ihalesiz olarak hizmet temini yapılması mümkün kılınırken yine 1 yıllığına İnteltek‘le sözleşme imzalanmış, ancak bu kez hasılattan alınan pay % 7‘ye indirilmiştir. 2007 yılı boyunca ihaleye çıkılmaması sonucunda Spor Toto‘ya verdiği bu hizmetin süresi 31 Mart 2009‘a kadar uzatılmıştır.

2. Doğan Yayın Holding-Lottomatica-SNAI ortak girişim Grubu: Sırasıyla %50-47-3 hisselerle ihaleye teklif vermek üzere kurulan bir ortak girişim grubudur.

Doğan Yayın Holding, hisseleri İMKB‘de işlem gören halka açık bir Türk şirketidir.

Lottomatica spor bahisleri ve lotarya alanlarında faaliyet gösteren, ve Milli Piyango‘nun sayısal oyun makinelerini temin eden ve bakım-onarımını yapan Amerikan GTECH‘i de 2006‘da bünyesine katarak 50‘den fazla ülkede faaliyet gösterir hale gelen bir İtalyan şirketidir. Hisseleri Milano Borsası‘nda işlem görmektedir. Şirketin piyasa değeri 12 Ağustos itibarı ile 3.18 milyar Euro.

SNAI İtalyan bir spor bahisleri-at yarışı şirketi olup İtalya‘nın Milano ve Montecatini hipodromlarının sahibi olmanın yanı sıra, pekçok spor bahisi dükkanları ve internet siteleri aracılığıyla 2007‘de 4.4 milyar Euro‘luk bir bahis hasılatı gerçekleştirmiş bulunuyor.

Bu ortak girişim grubuna SNAI‘in de % 3 ile dahil edilmesinin nedeni muhtemelen Lottomatica‘nın sabit ihtimalli spor bahisleri işine 2007 yılında başlamış olup Spor Toto‘nun şart koştuğu geçmişteki yıllık hasılat kriterlerine uymaması, ve SNAI‘in uzun yıllardır yaptığı bu işte geçmişte İtalya‘da tekel olarak faaliyet gösterdiği yıllardan bugüne ulaştığı yüksek cirolar, ve bu iki İtalyan şirketin yönetimlerinin birbirlerine yakınlıkları olabilir.

3. Esas Holding-Ladbrokes ortaklığı olan LOTTOS:

Esas Holding, Şevket Sabancı‘nın ve Sabancı Ailesi 3. kuşak mensuplarının 2000 yılında kurduğu bir girişim sermayesi şirketi olup bünyesinde Pegasus Hava Taşımacılığı, Medline Sağlık Hizmetleri, Peyman Kuruyemiş Gıda, Çoban Yoğurt gibi şirketler bulunuyor. Esas Holding Yön. Kur. Üyesi Ali Sabancı Pegasus Havayolları uçaklarında şans oyunları oynanabilmesini sağlamak için çaba sarfetmesiyle de gündeme gelmişti.

Ladbrokes, spor bahisleri ve şans oyunları konusunda faaliyet gösteren 100 yaşın üstünde bir İngiliz şirketi olup İngiltere, İrlanda, İspanya ve İtalya‘da 2500‘ü aşkın bahis ofisleri ve internet siteleri bulunuyor. 2007 toplam cirosu 13 milyar Euro civarında. 13 Ağustos itibarı ile piyasa değeri 1.76 milyar Euro.

Ladbrokes, Türkiye‘de lisanssız şirketlerin bahis oynatma yasağının başlayacağı Mart 2007‘den bir süre önce Türk müşterilerine hizmet vermeyi kesmiş olsa da yasadışı bahis oynatmaktan suçlu bulunmuş, ancak 2007 yılı içinde açtığı temyiz davasını kazanan şirket aklanmıştı.

İhaleyle ilgilenmelerine karşın ihaleye teklif vermeyen şirketler ise şöyle:

Net Holding
Meteksan
Arena Şans Oyunları
Austria Lottary
Coral Racing
Scientific Games

Net Holding, Meteksan ve Arena Şans Oyunları‘nın ihaleye teklif verememesinin önündeki ana engelin yeterlilik sahibi yabancı ortak arayışında ihale şartnamesinden kaynaklanan kısıtlamalar olduğu tahmin ediliyor. Bilindiği üzere Türkiye‘de kurulu şirketlerden sadece mevcut Spor Toto işletmecisi İnteltek gerekli yeterliliğe sahip bulunuyor; diğer tüm şirketler 3-4 haftalık kısa bir süre içinde yeterlilik sahibi yabancı ortak bulmak, kısa sürede anlaşmak, müşterek strateji belirlemek, iş planı hazırlamak, yabancı ortağın evraklarını eksiksiz tamamlaması için kılı kırk yarmak gibi zorlu birtakım dönemeçleri aşmak durumunda bırakıldılar. Doğan ve Esas‘ın ihale davet ilanından uzun süre önce bu aşamaları başlatmış olmalarından dolayı teklif verebilmeleri daha kolay olabildi.

Öte yandan yabancı şirketlerden yeterliliği olanlar arasında da Türkiye‘deki ihale sürecine şüpheyle bakan ve ihale detaylarında gizlenmiş bazı mayınların farkındaki birkaç şirketin de bu yüzden teklif vermediği konuşulmakta: birtakım durumlarda ihaleyi kazanan tarafın göstereceği 160 milyon YTL‘lik ihale kesin teminatının nakte çevrilerek Spor Toto‘ya gelir kaydedilmesi söz konusu, ve bu olası durumların net bir çerçeveye oturtulmasından Spor Toto Teşkilat Başkanlığı özenle kaçınıyor. Bu tutumuyla aslında ihaleden ihraç sebebi olarak sayılan maddelerden birinde sözü edilen ‘isteklileri şüpheye düşürmek‘ fiilini adeta Spor Toto işlemekte.

Bu noktada, Milli Piyango ihalesi için görüşlerini açıklayan Özelleştirme Dairesi Başkanı Metin Kilci‘nin 29 Haziran 2008 tarihli Vatan Gazetesi‘nde yayımlanan söyleşisinden bir alıntı yapmakta fayda var.

Milli Piyango özelleştirmesine girmek için ön yeterlilik uygulanacağını ve bu çerçevede mali güce bakılacağını açıklayan Kilci, Türkiye‘de deneyim olmadığı için teknik yeterlilik kriterinin ‘sahip olmak yerine taahhüt etmek‘ biçiminde uygulanacağını bildirdi. Kilci, ‘Teknik yeterlilik anlamında deneyim aranması sözkonusu olamaz. Bu çok kısıtlayıcı bir şart olur. Teknik kabiliyet, teknik yeterliliğe de bir şekilde bakmamız gerekiyor. Ama buna sahip olunmasından ziyade bunun taahhüt edilmesi şeklinde bir süreç olacak. Çünkü daha önce bu sektörde çok fazla firma yok. Aksi taktirde rekabeti çok sınırlandırmış oluruz ki bu doğru olmaz’ diye konuştu.

İşte Spor Toto Teşkilat Başkanlığı şartnameyi hazırlarken Özelleştirme Dairesi Başkanı‘nın bu görüşlerine itibar etmiş olsaydı, bu 3 grubun yanı sıra belki başka Türk şirketleri de kısa sürede uygun yabancı ortak aramak zorunda kalmadan teklif verebilecekler, ihale daha rekabetçi bir ortamda gerçekleştirilebilecekti. Tabii ki ideal durumda aynı anda birçok şirketin Türkiye pazarında rekabet ettiği bir ortam en rekabetçi ortam olurdu, ama şu anda ülkemizde şans oyunları sektöründe karar verici konumunda olanlar için ‘serbest rekabet koşulları‘ o kadar yabancı bir konu ki, bunun gerçekleşmesi yakın vadede pek mümkün görünmüyor.

20 gün içinde ikinci oturumu da gerçekleştirilecek olan bu ihalenin ülkemize ve bahisseverlere hayırlı-uğurlu olmasını dilemek isterim: her ne kadar mevcut koşullarda bu dileğin gerçekleşmesi oldukça zor görünse de’¦

Adil Oyuncu

Not: Bu yazı odeonbet-giris.com‘a özel olarak yazılmıştır. Herhangi bir basın – yayın organından alıntı değildir. Kaynak göstermeden haberlerimizi ve köşe yazılarımızı yayınlayan basın – yayın organlarına karşı her türlü yasal haklarımız saklıdır.